Οι μνήμες NAND μετράνε ήδη αρκετά χρόνια ζωής, τα περισσότερα από αυτά κουβαλώντας την ετικέτα “είδος πολυτελείας”. Αυτήν την περίοδο είναι άφθονες, με πιο προσιτή τιμή και κυρίως πολύ γρηγορότερες από τους μαγνητικούς δίσκους.

Η είδηση εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε γερμανικό site τον Αύγουστο του 2015. Η Sasmung είχε καταφέρει να χωρέσει 16 ΤΒ σε ένα δίσκο SSD, χρησιμοποιώντας V-NAND chips ων 48 layers. Η επίσημη ανακοίνωση έγινε λίγες εβδομάδες αργότερα στο συνέδριο Flash Memory Summit στο San Francisco. Σήμερα, ο Samsung PM1633a κοστίζει 10.300 δολάρια και μπορεί να μπει σε οποιαδήποτε κενή θέση 2,5 ιντσών είναι διαθέσιμη στο data center σας. Η ιστορία του PM1633a ξεκινά δύο χρόνια πριν, με την ανακοίνωση του τμήματος R&D της Samsung μιας νέας προσέγγισης στην κατασκευή flash μνήμης, η οποία έγινε γνωστή ως V-NAND. Η νέα τεχνολογία δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας στρωμάτων μνήμης, επιτρέποντας πολύ μεγαλύτερη πυκνότητα. Από τον πρώτο κιόλας χρόνο, η εταιρεία κατόρθωσε να αποθέσει 24 στρώματα σε ένα υπόστρωμα και το 2015 είχε φτάσει στα 48. Η Samsung, αν και πρωτοπόρος με το δίσκο των 16 TB δεν είναι η μόνη που έχει επενδύσει στην ανάπτυξη flash μνήμης πολλαπλών στρωμάτων. Οι Intel και Toshiba αναπτύσσουν ανάλογες τεχνολογίες, με στόχο να προσφέρουν λύσεις σε εφαρμογές που δεν περιορίζονται μόνο στις απαιτήσεις των data centers.

Οι ευρύχωρες και γρήγορες μνήμες αναμένεται να παίξουν κρίσιμο ρόλο σε εφαρμογές βιοτεχνολογίας και τεχνητής νοημοσύνης. Η τεχνολογία της Intel που έχει γίνει γνωστή ως 3D Xpoint, ξεφεύγει από τη λογική των transitors που η σμίκρυνσή τους βρίσκει εμπόδιο τους νόμους της φυσικής και βασίζεται σε ένα μικροσκοπικό σύμπλεγμα νανοκαλωδίων. Σύμφωνα με την Intel, οι μνήμες που θα βασιστούν σε αυτήν την τεχνολογία θα είναι 1000 φορές ταχύτερες από τις μνήμες NAND και 10 φορές πυκνότερες από μια μνήμη DRAM. Τον περασμένο Ιούλιο, η εταιρεία έστειλε σε επιλεγμένους δοκιμαστές τους πρώτους SSD δίσκους βασισμένους στην τεχνολογία 3D XPoint. Τον ίδιο μήνα, η Western Digital, χρησιμοποιώντας μνήμες 64 στρωμάτων της Toshiba ανακοίνωσε ότι ετοιμάζει κάτι “μεγάλο” για το πρώτο μισό του 2017.

«Λιακάδα» με… ελαφρές νεφώσεις
Οι “σκληροί” δίσκοι και τα Solid State Drives σχεδιάστηκαν για να καλύπτουν τις ίδιες βασικές ανάγκες. Εκκίνηση λειτουργικού συστήματος, εφαρμογών και αποθήκευση δεδομένων. Στην αρχή της εξέλιξης τους τα SSD δυσκολεύτηκαν να αποδείξουν την αξία τους, δεδομένης της διαφοράς τιμής και της περιορισμένης μέγιστης χωρητικότητας σε σχέση με τα HDD. Το χάσμα τιμών αν και έχει μειωθεί αρκετά συνεχίζει να είναι σημαντικό. Ένας HDD στην κατηγορία των 2,5 ιντσών με χωρητικότητα 1 TB κοστίζει σήμερα περίπου 50 ευρώ, ενώ ο αντίστοιχης χωρητικότητας SSD ξεκινά από περίπου 200 ευρώ. Σχετικά με το εμπόδιο της χωρητικότητας, μετά την ανακοίνωση της Samsung και τις αναμενόμενες ανακοινώσεις περισσότερων εταιρειών, μπορούμε να πούμε ότι δεν υφίσταται πλέον. Εκεί όμως που τα SSD λάμπουν είναι όταν η ματιά του αγοραστή πέφτει στις στήλες με τα στοιχεία των επιδόσεων τους. Οι μετρήσεις δίνουν στα SSD μέχρι και 5 φορές μεγαλύτερη ταχύτητα σε σχέση με τα HDD πάνω σε ένα SATA III interface, το οποίο θεωρητικά μπορεί να διακινήσει μέχρι 6 Gb πληροφορίας ανά δευτερόλεπτο.

Ωστόσο, ο ρυθμός διοχέτευσης δεδομένων των SSD είναι πλέον πάνω από αυτό το όριο και έτσι οι κατασκευαστές αναζητούν λύσεις ώστε να αξιοποιήσουν στο βέλτιστο τις επιδόσεις τους. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκει το SATA Express που χρησιμοποιεί το ίδιο φυσικό σύνδεσμο με το SATA, αλλά βασίζεται στα κανάλια του PCI Express και το σχετικά νεότερο M.2, το οποίο επίσης χρησιμοποιεί τα κανάλια του PCI Express, αλλά και άλλα κανάλια ταχείας κυκλοφορίας, όπως το USB 3.0. Μετρήσεις δείχνουν ότι με το M.2, οι επιδόσεις των SSD μπορεί να είναι μέχρι και 25 φορές μεγαλύτερες σε σχέση με τα HDD. Εκτός των επιδόσεων, πολλοί θεωρούν ότι βασικό πλεονέκτημα των SSD είναι η ανθεκτικότητά τους. Η υπόθεση τους βασίζεται στο δυνατό επιχείρημα ότι τα SSD έχουν λιγότερα μηχανικά μέρη σε σχέση με τα HDD. Σε ένα SSD δεν υπάρχουν μαγνητικοί δίσκοι που χρειάζεται να κινούνται με χιλιάδες στροφές ανά δευτερόλεπτο, ούτε ευαίσθητες κεφαλές για να τους διαβάζουν. Υπάρχουν όμως κάποιες δημοσιεύσεις, όπως αυτή της καθηγήτριας Bianca Schroeder από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο που σκιάζουν το ειδυλλιακό τοπίο.

Η έρευνα “Flash Reliability in Production: The Expected and the Unexpected” βασίστηκε σε δεδομένα από χιλιάδες μονάδες αποθήκευσης στα data centers της Google και είχε διάρκεια 6 ετών. Οι μετρήσεις περιλάμβαναν τρεις διαφορετικούς τύπους flash, MLC, eMLC και SLC σε συσκευές που είχαν κατασκευαστεί για επιχειρηματική και ιδιωτική χρήση. Το βασικό συμπέρασμα της έρευνας είναι ότι τα SSD αστοχούν με διαφορετικό τρόπο από τα HDD. Ένα από τα εντυπωσιακά συμπεράσματα είναι ότι τα MLC drives είναι εξίσου αξιόπιστα με τα ακριβότερα SLC drives. Επίσης ανατρεπτικό συμπέρασμα είναι ότι η αστοχία των SSD συνδέεται με την “ηλικία” τους και όχι με τη χρήση τους. Κανένα από τα drives της έρευνας δεν αστόχησε ακόμα και όταν ξεπέρασε τα όρια εγγραφών που έδινε ο κατασκευαστής του. Και ενώ τα παραπάνω μάλλον ως ευχάριστα νέα ακούγονται, δε συμβαίνει το ίδιο με τα ποσοστά του δείκτη UBER (unrecoverable bit error rate), ο οποίος είναι αρκετά υψηλότερος για τα SSD σε σχέση με τα HDD.

Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι η διαδικασία backup είναι πιο κρίσιμη για τα SSD και ενδεχομένως επιβεβαιώνει τον κανόνα ότι είναι δύσκολο μια συσκευή να συνδυάζει υψηλές επιδόσεις και αξιοπιστία σε βάθος χρόνου.

Τι κάνουν τα startups στην αρένα με τα θηρία;
Σε δύο πεδία δίνεται τα τελευταία χρόνια η μάχη ανάμεσα σε startup εταιρείες και τις γνωστές εταιρείες λύσεων storage για την αγορά του flash storage. Το ένα πεδίο έχει να κάνει με τη βελτίωση των επιδόσεων και της αξιοπιστίας, τα οποία είναι δυνατό να μεταβληθούν με διαφορετικά μίγματα συσκευών και λογισμικού. Το δεύτερο πεδίο έχει να κάνει με την τιμή, όπου όλοι οι κατασκευαστές προσπαθούν να κατέβουν χαμηλότερα από το όριο του 1 δολαρίου ανά GB.

Εταιρείες, όπως η Coho Data και Kaminario κατάφεραν να συγκεντρώσουν εκατομμύρια δολάρια από ιδιωτικές επενδύσεις προκειμένου να δημιουργήσουν προϊόντα που φτάνουν σε χωρητικότητες μέχρι τα 1,5 Petabyte, έχουν response time πολύ κοντά στο 1 msec και χρησιμοποιούν τις πιο εξελιγμένες τεχνολογίες NAND, όπως η πλατφόρμα Κ2 της Kaminario που βασίζεται σε 3D TLC NAND τεχνολογία. Οι αναλυτές προσδοκούσαν ότι το 2016 θα είναι η χρονιά που τα startups θα πετύχουν το disrupt στην αγορά του storage, αλλά κάτι τέτοιο δε συνέβη. Αντιθέτως, η μεγάλη είδηση στην αγορά ήρθε από τους “παλιούς” κατασκευαστές και ήταν η εξαγορά με 67 δισεκατομμύρια δολάρια της EMC από τη Dell.

Ωστόσο, μια πρόβλεψη που επιβεβαιώθηκε ήταν η μείωση του ρυθμού πωλήσεων των enterprise HDD και σύμφωνα με τον Hu Yoshida, CTO της Hitachi Systems, το disrupt της αγοράς θα είναι το επόμενο γεγονός. Όπως επισημαίνει σε συνέντευξη του, είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι πλέον μεγάλοι πελάτες, όπως για παράδειγμα η Amazon Web Services δεν αγοράζουν τα συστήματα αποθήκευσης από την γκάμα των γνωστών κατασκευαστών. Κάθε 1 από τα 3 δολάρια που ξοδεύει η AWS για storage πηγαίνει σε προϊόντα που έχουν κατασκευαστεί ειδικά για τις ανάγκες της είτε από τους γνωστούς κατασκευαστές, είτε από νέους προμηθευτές.

Σύμφωνα με τον Mark Peters, senior analyst της Enterprise Strategy Group, η παραπάνω αναλογία θα φτάσει το 50% μέσα στο 2016 και για πρώτη φορά το 2017, τα κατά παραγγελία συστήματα storage θα ξεπεράσουν σε πωλήσεις αυτά που απευθύνονται στην ευρύτερη επιχειρηματική χρήση.

Μια από τις πιο φρέσκες εικόνες της αγοράς προέρχεται από την έρευνα της IDC, η οποία δημοσιεύτηκε στις αρχές Ιουνίου. Βάσει εσόδων, η EMC συνεχίζει να ηγείται της αγοράς των All Flash Arrays με την Pure να καταλαμβάνει την 4η θέση πίσω από ΙΒΜ και HPE, στέλνοντας στην πέμπτη και έκτη θέση τις NetApp και Huawei. Οι κορυφαίοι 6 προμηθευτές μοιράζονται το 85% της αγοραστικής πίτας, γεγονός που μπορεί να συνεπάγεται είτε μια μεγάλη ευκαιρία για τους νεοεισερχόμενους της αγοράς, είτε μια κατάσταση που θα συνεχίσει να παραμένει αδιατάρακτη για τα επόμενα χρόνια που αυτή είναι και η πρόβλεψη της IDC.

Μάλλον θα χρειαστεί να περιμένουμε μια ακόμα χρονιά για να δούμε ποια θα είναι τελικά η τάση. Οι προβλέψεις για το μέγεθος της αγοράς των AFA που αναμένεται να ξεπεράσει τα 3 δις δολάρια το 2017, δίνουν μια άγρια ομορφιά στον πεδίο του ανταγωνισμού. Η λογική λέει ότι η μάχη με μια υπερδύναμη αξίας δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων είναι καταδικασμένη. Τα πιο τυχερά startups θα απορροφηθούν, ενώ τα υπόλοιπα θα σβήσουν τόσο γρήγορα όσο έλαμψαν.


Το Flash Storage δεν είναι μόνο hardware
Ο Πάνος Κανελλόπουλος, Solutions Lead, Dell EMC, Central & Eastern Europe βλέπει το flash storage να παίρνει πρωταγωνιστικό ρόλο και επισημαίνει ότι οι επιδόσεις και η αξιοπιστία που απαιτούν οι επιχειρήσεις δεν εξαρτώνται μόνο από τους “δίσκους” που βρίσκονται μέσα στο κουτί.

NW: Η χρήση μνήμης flash είναι πλέον μια από τις βασικές επιλογές των CIOs στην υλοποίηση λύσεων. Ωστόσο, ισχύει ότι δεν ταιριάζουν “όλα σε όλα”. Υπάρχουν, δηλαδή, χαρακτηριστικά που συνεχίζουν να δίνουν πλεονέκτημα στα HDD για κάποιες εφαρμογές. Υπάρχει ένας βασικός κανόνας επιλογής για τον αγοραστή;

Π.Κ.: Η μνήμη flash δικαιολογημένα βρίσκεται σήμερα στις βασικές προτεραιότητες των νέων υλοποιήσεων. Οι επιδόσεις αποτελούν το βασικό παράγοντα σε συνδυασμό με την καλύτερη ενεργειακή κατανάλωση, την ευελιξία σε ό,τι αφορά στην κλιμάκωση και τη διαχείριση και τα χαρακτηριστικά του λογισμικού των σύγχρονων συστημάτων storage.

Οι συμβατικοί δίσκοι συνεχίζουν να έχουν πλεονέκτημα σε εφαρμογές αρχειοθέτησης μεγάλου όγκου δεδομένων. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα χαρακτηριστικά των επιδόσεων δεν διαδραματίζουν πρωτεύοντα ρόλο. Οι συμβατικοί σκληροί δίσκοι, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους έχουν ακόμα ρόλο σε υβριδικές υλοποιήσεις μαζί με μνήμη flash, ειδικά σε περιβάλλοντα ιεραρχικής αποθήκευσης δεδομένων. Στην περίπτωση αυτή υλοποιούμε με συμβατικούς δίσκους την αποθήκευση δεδομένων που δεν χρησιμοποιούνται συχνά.

NW: Οι κατασκευές storage units που περιέχουν flash, στην προσπάθεια τους να πετύχουν το βέλτιστο συνδυασμό επιδόσεων και αξιοπιστίας, είναι πιθανό να βασίζονται σε περισσότερους από έναν κατασκευαστές ακόμα ακόμα και στο ίδιο unit; Εκτός από hardware, ποιοι άλλοι παράγοντες καθορίζουν την ποιότητα και τις επιδόσεις ενός unit;

Π.Κ.: Τα flash arrays είτε στις περιπτώσεις που αφορούν υλοποιήσεις αμιγώς flash τεχνολογίας (All Flash arrays) είτε σε υβριδικές υλοποιήσεις βελτιστοποιούνται ανάλογα με τις απαιτήσεις σχετικά με τις επιδόσεις εγγραφής (write-intensive) ή ανάγνωσης (read-intensive). Αντίστοιχα, κάθε κατασκευαστής storage επιλέγει την στρατηγική αξιοποίησης flash μνήμης, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά των επιδόσεών της για την υλοποίηση του συστήματος storage. Η ευρεία αξιοποίηση της τεχνολογίας TLC, σε συνδυασμό με μονάδες υψηλών επιδόσεων ως προς τα χαρακτηριστικά εγγραφής δεδομένων προσφέρει στους πελάτες συνολικά χαμηλότερο κόστος αποθήκευσης. Ο τρόπος που διαμορφώνεται το σύστημα storage βελτιστοποιεί τη λύση flash, διαμορφώνοντας και την αξία του για τους πελάτες. Αυτό που ωστόσο είναι εξαιρετικά σημαντικό, είναι ο κατασκευαστής να εγγυάται για όλη τη διάρκεια της ζωής τους τους δίσκους SSD ανεξαρτήτως τεχνολογίας, παρέχοντας ευφυή χαρακτηριστικά λογισμικού τα οποία επιτρέπουν στον πελάτη την έγκαιρη διάγνωση πιθανών προβλημάτων. Βασικές παράμετροι σε αυτό, είναι τόσο η επιλογή και τα χαρακτηριστικά των controllers, όσο και τα χαρακτηριστικά του λογισμικού που συνοδεύει τη λύση. Αυτό αφορά τόσο το σύνολο των δυνατοτήτων του λογισμικού, όσο και τα κόστη αδειοδότησης. Αναφερόμενοι συνολικά στη λύση storage, δεν πρέπει να αγνοούμε τις δυνατότητες και την αποτελεσματικότητα του προγράμματος τεχνικής υποστήριξης.

NW: Πόσο ώριμες αποδεικνύονται οι λύσεις flash storage για χρήση και αξιοποίηση σε εταιρικό περιβάλλον; Τι θα πρέπει να εξετάσει ο πελάτης πριν προβεί στην αγορά τους;

Π.Κ.: Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι, παρά το γεγονός ότι οι δίσκοι SSD και η τεχνολογία flash μπήκαν σχετικά πρόσφατα στην καθημερινότητα των συστημάτων storage, οι τεχνολογίες αυτές υφίστανται για περισσότερα από 30 χρόνια. Με δεδομένη επίσης την κρισιμότητα των σύγχρονων συστημάτων storage στις υποδομές ΙΤ, οι πελάτες αντιλαμβάνονται ότι, το hardware καθεαυτό αποτελεί ένα μόνο τμήμα για την αξιοπιστία και την απόδοση της λύσης.

Είναι κατανοητό ότι το λογισμικό διαχείρισης, προστασίας δεδομένων και βελτιστοποίησης του storage δεν είναι κάτι απλό ή τετριμμένο στην σχεδίαση μιας νέας λύσης. Με αυτό το πρίσμα, οι λύσεις flash storage είναι απολύτως ώριμες για το εταιρικό περιβάλλον, χωρίς να υπάρχουν ανεξερεύνητες πτυχές.

Ο πελάτης θα πρέπει να είναι προσεκτικός στην επένδυσή του, αξιολογώντας συνολικά την ευελιξία, την επεκτασιμότητα και τα χαρακτηριστικά επιδόσεων της λύσης συνολικά. Αυτό σημαίνει ότι, πρέπει να λάβει υπόψη του το σύνολο των παραμέτρων που αφορούν τόσο τα χαρακτηριστικά των μονάδων flash, όσο και τα συνολικά χαρακτηριστικά επιδόσεων και δυνατοτήτων διαμόρφωσης του storage αλλά και του λογισμικού του. Επίσης, σημαντική είναι η δυνατότητα ενσωμάτωσής του στα περιβάλλοντα virtualization και στα εργαλεία διαχείρισης υποδομών που χρησιμοποιεί ήδη ο πελάτης.

NW: Υπάρχουν κάποιες τεκμηριωμένες μελέτες που αποδεικνύουν ότι η υπεροχή των SSD σε επιδόσεις αντισταθμίζει το χάσμα της τιμής που υπάρχει με HDD αντίστοιχης χωρητικότητας;

Π.Κ.: Υπάρχουν ανεξάρτητες εταιρείες μετρήσεων που πραγματοποιούν συγκριτικές μελέτες για τη συνολική απόδοση των διατάξεων storage, που βασίζονται σε Flash έναντι συμβατικών δίσκων, αλλά και των υβριδικών υλοποιήσεων που περιλαμβάνουν συνδυασμό μονάδων flash και συμβατικών δίσκων. Παρά το γεγονός ότι, πράγματι συγκρίνοντας απόλυτες τιμές κόστους, η τεχνολογία flash παραμένει ακριβότερη (με σημαντική πτωτική τάση ωστόσο) η εικόνα μεταβάλλεται αν υπολογιστεί το συνολικό κόστος ως προς την απόδοση. Αυτό δεν αφορά μόνο την αγορά των συστημάτων πολύ υψηλών επιδόσεων, αλλά έχει διαπιστωθεί και στις προτάσεις για τη μεσαία αγορά (20K – 40K IOPS).

Στην περίπτωση αυτή, η αξιοποίηση τεχνολογίας flash σε σχέση με την υλοποίηση που βασίζεται αμιγώς σε συμβατικούς δίσκους 15K rpm για την επίτευξη του ίδιου επιπέδου επιδόσεων Ι/Ο, αναδεικνύει τα σημαντικά πλεονεκτήματα της μνήμης flash. Με τη χρήση flash το συνολικό κόστος του συστήματος μειώνεται, ενώ ταυτόχρονα παρατηρείται σημαντική άνοδος επιδόσεων, ειδικά σε ό,τι αφορά στο latency, σε σχέση με τους συμβατικούς δίσκους. Παράλληλα έχουμε οφέλη σε ό,τι αφορά στην συνολική ενεργειακή κατανάλωση, το χώρο που δεσμεύουμε στο rack, τις απαιτήσεις απαγωγής θερμότητας, ακόμα και το κόστος λογισμικού σε κάποιες περιπτώσεις. Για παράδειγμα, σύμφωνα με μελέτη της IDG (Flash Storage Hits Its Stride in the Data Center), συστήματα της σειράς Dell EMC Storage SC σε διαμόρφωση all-flash, προσφέρουν έως και 4 φορές καλύτερες επιδόσεις στην ταχύτητα εκτέλεσης ερωτημάτων σε βάσεις δεδομένων, και έως και 50% μείωση στο χώρο που καταλαμβάνουν στο rack αλλά και 31% μικρότερο κόστος.

NW: Στο χώρο του flash storage έχει παρατηρηθεί η είσοδος vendors, οι οποίοι ξεκινούν από το χώρο των startups και προτείνουν λύσεις που ανεβάζουν ψηλά τον πήχη για τον ανταγωνισμό. Οι παραδοσιακοί παίκτες της αγοράς βλέπουν αυτές τις εταιρείες σαν υποψήφιες εξαγορές, ή θεωρούν ότι μπορεί κάποιες από αυτές να λάμψουν μόνες τους;

Π.Κ.: Η είσοδος νέων εταιριών και φυσικά startups δεν αποτελεί κάτι νέο για το χώρο της τεχνολογίας και τα συστήματα storage δεν αποτελούν εξαίρεση. Η σημαντική αναβάθμιση του ρόλου του storage, η ευρεία αξιοποίηση των τεχνολογιών storage virtualization και οι τεχνολογίες software defined στο datacenter αποτελούν μερικές μόνο από τις αιτίες για την εμφάνιση νέων προτάσεων οργάνωσης και αξιοποίησης των συστημάτων storage.

Για παράδειγμα, η Dell EMC στο παρελθόν έχει σε πολλές περιπτώσεις προβεί σε εξαγορές εταιριών, με γνώμονα την αξιοποίηση της τεχνογνωσίας τους στην προσφορά μιας συνολικής λύσης για το datacenter των πελατών της. Η δυνατότητα της ενσωμάτωσης της λύσης και της αξιοποίησής της, συνολικά, στο datacenter αποτελεί και την καθοριστική παράμετρο για την αποδοχή από τους πελάτες, και την επιτυχία στην αγορά. Οι λύσεις storage δεν αποτελούν ένα αυτόνομο τμήμα στην περιφέρεια ενός εταιρικού δικτύου, αλλά ένα σημαντικότατο και κρίσιμο στοιχείο των υποδομών. Η συνολική τεχνογνωσία του κατασκευαστή σε όλο το περιβάλλον του datacenter, σε συνδυασμό με τα χαρακτηριστικά υποστήριξης, αποτελούν το βασικό στοιχείο αξιολόγησης από τον πελάτη.