Με πολυετή εμπειρία στα πεδία του asset management, του risk management και του FinTech innovation, ο Paolo Sironi, Global Thought Leader της IBM είναι το πλέον κατάλληλο πρόσωπο για να δώσει μια έξω-από-τα-συνηθισμένα θεώρηση του FinTech, του ψηφιακού μετασχηματισμού που συντελείται στην παγκόσμια αγορά, αλλά και τις τεχνολογίες που έχουν τη δύναμη να μετασχηματίσουν τις κρατικές υποδομές. Το Netweek είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει με τον Paolo Sironi λίγο πριν την ομιλία του στο συνέδριο “Η Ώρα της Ελληνικής Οικονομίας” του Ελληνοαμερικάνικου Εμπορικού Επιμελητηρίου.
NW: Ποια η σημασία του ψηφιακού μετασχηματισμού ως καταλύτης τόσο της επιχειρησιακής ανάπτυξης, αλλά και της μεγέθυνσης των εθνικών οικονομιών;
Paolo Sironi: Τα κράτη αντιμετωπίζουν την πρόκληση του εκσυγχρονισμού των υποδομών τους, στο πλαίσιο του Industry 4.0. Είναι σαφές ότι οι σύγχρονες τεχνολογίες προσφέρουν ένα βελτιωμένο πλαίσιο για τη διενέργεια συναλλαγών, αλλά και την καλύτερη διαχείριση του λειτουργικού κόστους. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός βοηθά τα έθνη να δημιουργήσουν περισσότερη αξία, αλλά και να την αναδιανείμουν με γνώμονα το κοινό καλό. Αξίζει να σταθούμε λίγο στο blockchain, το οποίο, ως τεχνολογία, στην ουσία, “επιταχύνει” την εδραίωση σχέσεων εμπιστοσύνης ανάμεσα στα εμπλεκόμενα μέρη. Για παράδειγμα, στο πεδίο των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, το blockchain, αλλά και οι νέες τεχνολογίες εν γένει μπορούν να βοηθήσουν άτομα τα οποία μέχρι σήμερα δεν έχουν πρόσβαση σε τραπεζικές υπηρεσίες με την παραδοσιακή τους μορφή.
Έχετε υπάρξει στο παρελθόν επιχειρηματίας ενός πολύ επιτυχημένου investment management start-up, το οποίο περιήλθε στην IBM, ως απόρροια της εξαγοράς της Algorithmics. Θεωρείτε ότι η απόκτηση καινοτόμων νεοφυών επιχειρήσεων είναι η βέλτιστη μέθοδος για τη δημιουργία καινοτομίας σε περιβάλλοντα “εδραιωμένων” οργανισμών;
Εάν εξετάσουμε το παράδειγμα τoυ FinTech, διαπιστώνουμε ότι οι νεοφυείς επιχειρήσεις στον κλάδο λειτουργούν ως incubator ιδεών και πουλούν υπηρεσίες στις “παραδοσιακές” τράπεζες ή εξαγοράζονται από αυτές. Δεν υπάρχει πανάκεια, η βέλτιστη λύση εξαρτάται από την ωριμότητα της αγοράς, το επίπεδο των start-up επιχειρήσεων, αλλά και από την κουλτούρα των χρηματοπιστωτικών οργανισμών. Ωστόσο, τα ιστορικά στοιχεία που σχετίζονται με τη δημιουργία καινοτομίας καταδεικνύουν την αποτελεσματικότητα των competence centers, τα οποία λειτουργούν παραπλεύρως των κυρίων δραστηριοτήτων του οργανισμου και δημιουργούν ιδέες σε ένα διαφορετικό πλαίσιο. Αυτό έχει αναλύσει και ο Clayton Christensen στο βιβλίο του “The Innovator’s Dillema”, ο οποίος μάλιστα αναφέρει το παράδειγμα της IBM ως οργανισμού με ιστορία 107 ετών που επαναπροσδιόρισε το επιχειρηματικό του μοντέλο μέσα από τη λειτουργία των competence centers. Ωστόσο, σε ένα γενικότερο πλαίσιο, και πέρα από τη διάσταση παραδοσιακή επιχείρηση και start-up, έχει ιδιαίτερο νόημα να εξετάσουμε την έννοια του sustaining innovation.
Αναφορικά με το FinTech και την “μετασχηματιστική” (disruptive) δυναμική του, είναι σημαντικό να παράγεται καινοτομία παράπλευρα με την επιχειρηματική δραστηριότητα και προς αυτήν την κατεύθυνση είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι μολονότι το disruption είναι μια πραγματικότητα, αυτό που έχει σημασία είναι η μετάβαση στην αειφόρο (sustaining) καινοτομία η οποία θέτει τον πελάτη στο επίκεντρο ενός επιχειρηματικού μοντέλου που εστιάζει στις υπηρεσίες. Με αυτόν το τρόπο, επαυξάνεται η ικανότητα των τραπεζών να μεταδίδουν το κατάλληλο μήνυμα, στον κατάλληλο πελάτη, την κατάλληλη στιγμή.
Τι είναι για εσάς το “sustaining innovation”;
To disruption προκύπτει όταν τα προϊόντα απλοποιούνται ώστε να είναι πιο ελκυστικά -και πιο προσιτά- σε μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού. Ωστόσο, οι οργανισμοί πρέπει να έχουν μια ξεκάθαρη “στρατηγική εξόδου” από το disruption, ώστε να δημιουργήσουν προϊόντα και υπηρεσίες με μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία για τον καταναλωτή, ο οποίος θα είναι διατεθειμένος να πληρώσει για να την αποκτήσει. Για να επανέλθω στον τραπεζικό τομέα, εάν οι τράπεζες δεν προχωρήσουν στο “δεύτερο κύμα” της καινοτομίας, εκτός από τους FinTech, θα κληθούν να ανταγωνιστούν και τους… TechFin παίκτες, ήτοι τους τεχνολογικούς κολοσσούς που αναπτύσσουν χρηματοικονομικές υπηρεσίες, όπως είναι για παράδειγμα το Facebook ή το Amazon, το οποίο ήδη παρέχει επιχειρηματικά δάνεια στην αγορά των ΗΠΑ.
Για τις τράπεζες, ο ψηφιακός μετασχηματισμός αφορά στην αλλαγή του επιχειρησιακού μοντέλου από προϊοντική εστίαση σε πελατοκεντρική, με τα έσοδα να προέρχονται από νέες υπηρεσίες και λιγότερο από τις συναλλαγές. Αυτό με τη σειρά του μεταθέτει το ενδιαφέρον από τα retail χρηματοοικονομικά προϊόντα στο συμβουλευτικό κομμάτι. Συνεπώς, οι cognitive τεχνολογίες και η Τεχνητή Νοημοσύνη αποτελούν μέρη του “δεύτερου κύματος της καινοτομίας”. Η Τεχνητή Νοημοσύνη βρίσκεται στην καρδιά της αλλαγής του τραπεζικού μοντέλου από προϊοντική εστίαση σε συμβουλευτική.
Ποιες εξελίξεις να περιμένουμε στο “μέτωπο” του FinTech, πέρα από το πεδίο της λιανικής τραπεζικής και των πληρωμών;
Το 2018 θα είναι το “Έτος της Κανονιστικής Συμμόρφωσης”, καθώς, εκτός από την πολυσυζητημένη PSD2 (Payments Services Directive 2), η οποία μετασχηματίζει το κομμάτι των πληρωμών και θα τεθεί σε εφαρμογή φέτος, έχουμε οδηγίες όπως είναι οι Mifid (Markets in Financial Instruments Directive) 2, το PRIIPs (Packaged Retail and Insurance-based Investment Products) regulation, και φυσικά το GDPR.
Το regulation θα είναι στο επίκεντρο των επιχειρηματικών μοντέλων, γι’ αυτό αξίζει να εξετάσουμε την τάση του RegTech, η οποία αφορά σε προϊόντα και υπηρεσίες που θα βοηθήσουν τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς να ανταποκριθούν με μεγαλύτερη ευκολία στις κανονιστικές απαιτήσεις του θεσμικού πλαισίου. Χρειάζονται τεχνολογικά εξελιγμένες λύσεις, καθώς αυξάνει συνεχώς η πολυπλοκότητα του θεσμικού πλαισίου. Πέρα από αυτό όμως, το RegTech κάνει τους οργανισμούς να λειτουργήσουν προδραστικά στο κομμάτι της κανονιστικής συμμόρφωσης και να την αντιμετωπίσουν ως αναπτυξιακή ευκαιρία.
Δεν είναι κάπως… παράδοξο να χρησιμοποιούμε τους όρους “καινοτομία” και “κανονιστική συμμόρφωση” στην ίδια πρόταση;
Κάποιοι θεωρούν ότι το κανονιστικό πλαίσιο μπορεί να αποτελέσει τροχοπέδη στην καινοτομία, όμως ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Δεν μπορούν να υπάρξουν βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα καινοτομίας χωρίς ένα πλαίσιο προστασίας του καταναλωτή. Οι νέες οδηγίες και κανονισμοί βοηθούν τις τράπεζες να περάσουν στο “συμβουλευτικό” μοντέλο και να “πείσουν” τον πελάτη να πληρώσει παραπάνω για added value υπηρεσίες, σε ένα πλαίσιο απόλυτης διαφάνειας, όπως ορίζεται από τις MIFID 2, PRIISPs, την PSD2 και το GDPR. Η παγκόσμια κρίση διάβρωσε την εμπιστοσύνη των πολιτών προς τις τράπεζες, και η εμπιστοσύνη είναι η ακρογωνιαίος λίθος του χρηματοπιστωτικού συστήματος, διαχρονικά. Αυτός είναι ο λόγος που το blockchain είναι εξαιρετικά σημαντική τεχνολογία, επειδή συμβάλλει στην εδραίωση της εμπιστοσύνης.
Άρα η Γνώση και η Εμπιστοσύνη είναι οι θεμελιώδεις έννοιες του ψηφιακού μετασχηματισμού;
Η εμπιστοσύνη πηγάζει από τη γνώση. Στην περίπτωση των τραπεζών, το μεγαλύτερο asset τους είναι η γνώση. Τεχνολογίες όπως το Artificial Intelligence ενισχύουν το κεφάλαιο γνώσης των τραπεζών, καθώς βοηθούν τους ανθρώπους να εστιάζουν στα σημαντικά κομμάτια της δουλειάς τους. Σε αυτό το πλαίσιο, η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, σε διαφορετικά επίπεδα ιεραρχίας και τμήματα ενός οργανισμού.