Κάθε μήνα, πρόσωπα της επικαιρότητας αποκρίνονται σε 7 «αφορμές» που τους δίνει το Netweek, με κύριο άξονα την τεχνολογία και όχι μόνο… Σ’ αυτό το τεύχος, συνομιλητής του Γιάννη Ριζόπουλου, ο Παντελής Αγγελίδης, πρόεδρος της Αλεξάνδρειας Ζώνης Καινοτομίας και (από τον περασμένο Ιούλιο) επίσης του Συνδέσμου Εταιριών Κινητών Εφαρμογών Ελλάδας.

Προκλήσεις και ευκαιρίες…
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι βρισκόμαστε σε μια περίοδο κοινωνικού μετασχηματισμού, ο οποίος -όπως πάντοτε έχει συμβεί στην ανθρώπινη ιστορία- οφείλεται σε μια τεχνολογική επανάσταση. Η διαφορά αυτή τη φορά είναι ότι ο ρυθμός αλλαγής είναι πρωτόγνωρα ταχύς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι συγκρούσεις να είναι σφοδρότερες. Η διαδικασία εκπαίδευσης, η παροχή υπηρεσιών υγείας, η απονομή δικαιοσύνης, οι παραγωγικές μέθοδοι, η έννοια της κοινωνικής συνοχής και πλήθος άλλων θεσμών και κοινωνικών συμβάσεων ανατρέπονται. Η αντίδραση στην αλλαγή είναι αναμενόμενη και σε μεγάλο βαθμό προβλέψιμη. Το ότι δέρνονται οδηγοί της Uber δημοσίως από έξαλλα στίφη, δεν πρέπει να μας εκπλήσσει. Και οι λουδίτες έσπαζαν μηχανές, κάτι αιώνες πριν… Η τεχνολογία θα επιβάλλει τη νέα πραγματικότητα. Δεν υπάρχει ιστορικό προηγούμενο όπου συνέβη το αντίθετο. Το ερώτημα –και η προσπάθεια- πρέπει να είναι πώς θα μετασχηματιστεί η κοινωνία με λιγότερο επώδυνο τρόπο. Οι συλλογικοί φορείς τεχνολογίας έχουν ρόλο και ευθύνη στη διαδικασία αυτή. Ειδικά ο ΣΕΚΕΕ, ο οποίος εκφράζει το ποιοτικότερο, πιο πρωτοπόρο και συνεπώς πιο ελπιδοφόρο επιχειρηματικό γίγνεσθαι της χώρας (πρέπει να) έχει σε αυξημένο βαθμό τόσο τον ρόλο –τον οποίο πρέπει να διεκδικήσει– όσο και την ευθύνη – την οποία πρέπει να συνειδητοποιήσει.

Δεινόν το καινοτομείν;
Μπορείς να θριαμβεύσεις και αντιγράφοντας. Δεν υπάρχει αμφιβολία γι’ αυτό! Όπως και για το ότι δεν είναι δυνατόν να καινοτομούν όλοι – εξ ορισμού, δηλαδή. Αντίθετα, προφανές είναι ότι θα καινοτομήσουν οι λιγότεροι. Όχι τόσο γιατί είναι εξυπνότεροι ή πιο ικανοί, αλλά κυρίως γιατί είναι επαρκώς παθιασμένοι ώστε να ξεπεράσουν τις δυσκολίες. Κι είναι πολύ δύσκολο μονοπάτι… Πρέπει να σημειώσουμε, επίσης, ότι η καινοτομία εμπεριέχει και την έννοια του χρόνου, δηλαδή ό,τι είναι σήμερα καινοτομικό, δεν θα είναι αύριο. Άρα πρόκειται για μια διαρκή διαδικασία αναζήτησης κι όχι για μια ιδιότητα ή χαρακτηριστικό. Μ’ αυτή την έννοια, ο κάθε πολίτης, η κάθε επιχείρηση, ο κάθε συλλογικός φορέας πρέπει να επιλέξει. Όμως, αν μπορεί να καινοτομήσει, θα είναι τραγικό να μην το κάνει.

Εξωστρέφεια, η μόνη λύση;
Όπως είπα πρόσφατα, σε μια συνέντευξή μου στο ΑΜΠΕ (σσ. https://www.amna.gr/business/article/276492/Stin-Ellada-eimaste-to-idio-kaloi-me-tous-kaluterous) το να στήσεις σήμερα μια εταιρεία που βάζει σύνορα στο πού απευθύνεται, είναι κατά τη γνώμη μου χαζό. Έχει νόημα να στοχεύσεις στην ελληνική αγορά στο ξεκίνημα, για να αποκτήσεις references και να τεστάρεις το προϊόν σου, ώστε να χτίσεις πάνω σ’ αυτό μια διεθνή παρουσία. Όμως, ακόμη κι αν η αγορά στην οποία απευθύνεσαι, στην Ελλάδα είναι μεγάλη, (π.χ., απευθύνεσαι στον τουρισμό), η παγκόσμια αγορά θα είναι πάντα πολύ μεγαλύτερη.

Ψηφιακές δεξιότητες και νεανική επιχειρηματικότητα
Δεν είναι καν ερώτημα αυτό! Είναι σα να με ρωτάς αν θα πρέπει να μαθαίνουμε στα παιδιά να μιλάνε, να περπατάνε, να γράφουν. Το συναρπαστικό με τις ψηφιακές δεξιότητες είναι ότι ο καθένας μπορεί να τις αποκτήσει ανεξάρτητα από ηλικία, εκπαίδευση που έχει λάβει ή κοινωνική θέση. Είναι απίστευτα δημοκρατικές κι αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά στην ιστορία. Επίσης, δεν μου αρέσει ο όρος νεανική επιχειρηματικότητα. Ακριβώς επειδή οι ψηφιακές τεχνολογικές είναι δημοκρατικές, έχουν δώσει σ’ όλες τις ηλικίες τη δυνατότητα να επιχειρήσουν. Είχαμε συνηθίσει οι επιτυχημένοι επιχειρηματίες να είναι ώριμοι – αυτό πλέον δεν ισχύει. Όμως, μην πάμε και στο άλλο άκρο. Και οι πενηντάρηδες έχουν να δώσουν!

Πρωτοπορία, βεβαίως, αλλά πού και πώς;
Βαθιά νερά και δεν μ’ αρέσει να μιλάω για πράγματα που δεν είμαι ειδικός. Πάντως το τι είναι πρωτοποριακό είναι σχετικό. Ειδικά στην Ελλάδα, έχουμε παρεξηγήσει πολλά πράγματα. Για παράδειγμα, το να δημιουργείς το κίνημα «δεν πληρώνω» δεν είναι πρωτοπορία, ούτε καν επαναστατικό. Είναι απλώς ηλίθιο και βαθιά αντιδραστικό. Διότι έχεις την απαίτηση οι υπόλοιποι να σε ταΐζουν. Κι όλοι ξέρουμε τι έπαθαν όσοι κατά καιρούς είχαν την απαίτηση να τους ταΐζουν οι υπόλοιποι, όση εξουσία και αν είχαν, όση βία κι αν χρησιμοποίησαν…

Brain Gain vs Brain Drain, στης ανεργίας τον καιρό…
Υπολογίζουμε ότι τα τελευταία τρία χρόνια έχουν δημιουργηθεί στη Θεσσαλονίκη περίπου χίλιες (1000) θέσεις εργασίας οι οποίες προέρχονται από άμεσες ξένες επενδύσεις. Αυτό οφείλεται σε μια σειρά από πρωτοβουλίες που πήρε η Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας, μια από τις οποίες είναι η κινητοποίηση ανθρώπων που μεγάλωσαν ή/και σπούδασαν στη Θεσσαλονίκη και οι οποίοι βρίσκονται σε θέσεις ευθύνης ή συναποφασίζουν σε πρωτοβουλίες ανάπτυξης επιχειρήσεων με στελέχη στο εξωτερικό. Οι άνθρωποι αυτοί δε χρειάζεται να πεισθούν για την αξία μας, διότι ήδη γνωρίζουν. Πρόκειται για το πιο άμεσο και πρακτικό παράδειγμα που γνωρίζω, του περίφημου μετασχηματισμού του Brain Drain σε Brain Gain. Αποδείξαμε στην πράξη, επομένως, ότι αυτό είναι εφικτό κι ότι η επιστημονική μετανάστευση δεν πρέπει να μας τρομάζει, διότι αποτελεί asset.

Make a wish
Τι να πρωτοπώ; Ίσως το πιο σημαντικό είναι να αρχίσουμε σαν κοινωνία να είμαστε λιγότερο υποκριτές, λιγότερο εγωιστές και να αποφασίσουμε επιτέλους να συζητήσουμε πιο ανοικτά τις προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας, σταματώντας την υπονόμευση του μέλλοντος, δηλαδή των παιδιών μας, δηλαδή της ίδιας της χώρας μας.

    Ο Παντελής Αγγελίδης είναι Μηχανικός Τηλεπικοινωνιών και, αυτό τον καιρό, Πρόεδρος της Αλεξάνδρειας Ζώνης Καινοτομίας και του ΣΕΚΕΕ. Εργάζεται στον τομέα της τηλεϊατρικής και της ψηφιακής υγείας τα τελευταία εικοσιπέντε χρόνια. Είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, επισκέπτης καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης και στο Πανεπιστήμιο του Kingston, ενώ ήταν επισκέπτης καθηγητής του ΜΙΤ Media Lab τις περιόδους 2009-10 και 2014-15. Έχει κατοχυρώσει τέσσερα διπλώματα ευρεσιτεχνίας και έχει συμμετάσχει στην ίδρυση δύο καινοτομικών εταιρειών, μίας ψηφιακής υγείας και μιας έξυπνης καλλιέργειας. Έχει ως κύριο ενδιαφέρον τη μετεξέλιξη ερευνητικών αποτελεσμάτων σε επιχειρηματικές δραστηριότητες, εστιάζοντας σε αντικείμενα πρόληψης υγείας και ενεργού γήρανσης.