Λόγω της συνεχώς αυξανόμενης παρουσίας του AI στην καθημερινή μας ζωή, και της όλο και μεγαλύτερης εξάρτησης ενός σημαντικού πλήθους εργασιών από τις τεχνολογίες του, το τμήμα IT καλείται να αναλάβει το βαρύ ρίσκο της ορθής εκτέλεσης των AI εφαρμογών.

Οι συνεπακόλουθες επιπτώσεις της επιτυχούς ή ανεπιτυχούς εφαρμογής τείνουν βέβαια να συνοδεύονται από ιδιαίτερα σημαντικό αντίκτυπο. Μια εσφαλμένη εφαρμογή του AI μπορεί να οδηγήσει στην ενίσχυση των επιβλαβών biases και ως εκ τούτου στην αύξηση της πολικότητας ή ακόμα και σε πολλές άλλες δυσάρεστες επιπτώσεις.

Καθώς η δίψα για νέες τεχνολογίες AI παραμένει ακόρεστη και οι πιθανές εφαρμογές τους αποτελούν φλέγον θέμα συζήτησης, ίσως φαντάζει δελεαστικό να επικεντρωθούμε αμιγώς στο τεχνικό σκέλος και στις προγραμματιστικές δεξιότητες, αυτό που κάποιοι ονομάζουν «τεχνητή» πλευρά.

Παρόλαυτα, η πλευρά της «νοημοσύνης» ενός ψηφιακά συνδεδεμένου κόσμου δεν μπορεί να γίνει πραγματικότητα (πόσο μάλλον να λειτουργήσει ομαλά) χωρίς τη χρήση των δεδομένων. Παρόλο που η πλειοψηφία των διευθυντών των επιχειρήσεων και των επαγγελματιών του IT είναι εξοικειωμένοι πλέον με τις διαδικασίες, τους ανθρώπους και τις τεχνολογικές προεκτάσεις των επιχειρηματικών μοντέλων, ακόμα δεν μιλάνε με ευφράδεια την «γλώσσα των δεδομένων». Ωστόσο τα δεδομένα αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο των AI διαδικασιών. Για να χρησιμοποιήσουν το AI με τη δέουσα ακρίβεια και συνέπεια, οι οργανισμοί οφείλουν να ασπαστούν την οπτική που πρεσβεύει πως η κατανόηση των δεδομένων αποτελεί την πιο βασική ικανότητα τόσο για τους δημιουργούς, όσο και τους χρήστες του AI. Οι καλώς ενημερωμένοι CIO, που έχουν υπό την ευθύνη τους τις πρωτοβουλίες του AI, τείνουν να ακολουθούν μια προσέγγιση τριών βημάτων: χτίστε το AI σωστά, χρησιμοποιήστε το AI σωστά, και τέλος, διατηρήστε το AI σωστό.

Χτίστε το AI σωστά
Προτού επιχειρήσουμε να «χτίσουμε το AI σωστά», είναι επιτακτικό οι εμπλεκόμενοι να εδραιώσουν ένα βασικό λεξιλόγιο για το AI – μια κοινή τεχνική διάλεκτο που χρησιμοποιείται από τους ανθρώπους που «μιλούν τη γλώσσα των δεδομένων». Οι CIO θα πρέπει να ξεκαθαρίσουν τουλάχιστον τους βασικούς όρους που χρησιμοποιούνται στην περιγραφή ενός συστήματος ή μιας λύσης AI, τους λόγους που αναπτύσσεται η λύση, και άλλους όρους κλειδιά σχετικά με τους διαφορετικούς τύπους δεδομένων που χρησιμοποιούνται αρχικά καθώς και αυτούς που συλλέγονται μετά την ολοκλήρωση της λύσης. Εξίσου ουσιαστική με τους αλγορίθμους και τα μοντέλα, είναι και η αξία των δεδομένων σε κάθε διαδικασία AI. Το AI τροφοδοτείται με δεδομένα και παράγει δεδομένα. Ο σχεδιασμός λοιπόν των δεδομένων του AI απαιτεί μια κατανόηση και μια ευχέρεια στην επεξεργασία των datasets που θα διαχειριστεί ο αλγόριθμος του AI. Οι CIO και οι διευθυντές της ανάλυσης δεδομένων θα είναι υπεύθυνοι για την εφαρμογή και την συντήρηση των data management πτυχών του AI.

Χρησιμοποιήστε το AI σωστά
Τα εμπόδια που δημιουργεί η γλώσσα στην μεταφορά πληροφορίας μπορούν να προκύψουν είτε τοπικά είτε και ευρύτερα, ανεξάρτητα από το πεδίο εφαρμογής του προγράμματος ή την ωριμότητα του οργανισμού. Για να αντιμετωπιστούν αυτά τα εμπόδια απαιτείται μια αλλαγή στην νοοτροπία, όπως επίσης και η συνειδητή αναγνώριση και η συνεπακόλουθη παρέμβαση για τη χάραξη της «σωστής πορείας». Ενώ κάποιοι μπορεί ήδη να αναγνωρίζουν τον θεμελιώδη ρόλο που παίζουν τα δεδομένα στον επιχειρηματικό μετασχηματισμό, η πλειοψηφία δυστυχώς δεν κατέχει αυτή την γνώση. Έτσι απαιτείται μια ικανή ηγεσία που θα ξεκινήσει από την θέσπιση των πληροφοριών ως την νέα καθομιλουμένη για την ψηφιακή επανάσταση.

Διατηρήστε το AI σωστό
Από την πληθώρα λύσεων AI, ανακύπτουν και οι έννοιες του «καλού AI» και του «κακού AI». Ωστόσο δεν υπάρχει ένας ξεκάθαρος και κατανοητός ορισμός αυτών των εννοιών. Οι διαφορετικές επιλογές που πραγματοποιούνται από ξεχωριστές ομάδες μπορεί να έχουν σημαντικές επιπλοκές. Ακόμα και οι πιο επιτυχημένες επιχειρήσεις οφείλουν να προσέχουν να μην υποπέσουν σε μια εσφαλμένη αίσθηση ασφάλειας πιστεύοντας πως έχουν ανοσία σε όποιες ηθικές παρεκκλίσεις μπορεί να προκαλέσει η χρήση του AI. CIOs που αναπτύσσουν το AI

Το 2018, η Metis Strategy διεξήγαγε μια συνέντευξη σε 40 CIOs, CDOs και CTOs επιχειρήσεων με έσοδα άνω του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων. Όταν τους ζητήθηκε να προσδιορίσουν τις αναδυόμενες τεχνολογίες που έχουν αναπτυξιακό ενδιαφέρον ή που συμπεριλαμβάνονται στα πλάνα τους για το 2019 το 75 τοις εκατό των διευθυντών τεχνολογίας μίλησε για την τεχνητή νοημοσύνη, ενώ το 40 τοις εκατό ανέφερε το blockchain και το 13 τοις εκατό επισήμανε το Internet of Things. Ενώ πολλές εταιρίες συνεχίζουν να εξερευνούν επιχειρηματικά cases με AI, να αναζητούν την εκτελεστική υποστήριξη και να εξελίσσουν τις υποδομές του IT και τις δυνατότητες διαχείρισης δεδομένων, ένας αυξανόμενος αριθμός από επιχειρήσεις, εφαρμόζει ήδη τις νέες τεχνολογίες αυτές σε ευρεία κλίμακα.

Ακολουθούν πέντε παραδείγματα πρωτοπόρων CIOs που αναπτύσσουν το AI εντός των οργανισμών τους στα Walmart, στην Western Digital, στην Bank of America, στα 7-Eleven και στο Pearson.

    1. Walmart

Τα Walmart αναπτύσσουν εκατοντάδες bots για να αυτοματοποιήσουν τις διαδικασίες του back office. Η μεγαλύτερη επιχείρηση στον κόσμο από άποψη εσόδων, έχει αναπτύξει περισσότερα από 500 bots εντός του εσωτερικού συστήματος της για την αυτοματοποίηση των διαδικασιών και την αύξηση της αποδοτικότητας όπως επισημαίνει ο CIO Clay Johnson. Καθώς αυξάνονται οι προσδοκίες πως η τεχνολογία θα ξεκλειδώσει νέα επιχειρηματική αξία, ο C. Johnson ψάχνει τρόπους για να επεκτείνει την εφαρμογή του AI δια μήκος της εταιρίας. Έχοντας υιοθετήσει πρόσφατα ένα product model και μια end-to-end ιδιοκτησία, η εταιρία έχει ένα εφαλτήριο για να εφαρμόσει το machine learning παντού, από τις διαδικασίες διακίνησης των εμπορευμάτων, οι οποίες συντονίζουν τις διαδράσεις που σχετίζονται με τους προμηθευτές και επηρεάζουν την τοποθέτηση των προϊόντων σε περισσότερα από 5000 μαγαζιά στις ΗΠΑ, έως την βελτίωση της παραγωγικότητα του μεγαλύτερου ιδιωτικού ανθρώπινου δυναμικού παγκοσμίως.


    2. Western Digital

Η Western Digital περιορίζει τις κεφαλαιουχικές της δαπάνες χρησιμοποιώντας το AI για την βελτίωση του εξοπλισμού ελέγχου. Ένα από τα μεγαλύτερα έξοδα για τους κατασκευαστές σκληρών δίσκων μπορεί να είναι ο εξοπλισμός ελέγχου, οπότε για την Western Digital, η βελτιστοποίηση του περιβάλλοντος ελέγχου μπορεί να της εξοικονομήσει εκατοντάδες εκατομμυρίων δολαρίων. Δεδομένης της προνοητικότητας με την οποία η επιχείρηση ανέπτυξε της στρατηγική της για το AI και τα big data, δεν αποτελεί έκπληξη πως μέσα στα πιο προηγμένα AI use cases συγκαταλέγεται και η βελτιστοποίηση του δοκιμαστικού της περιβάλλοντος. «Χρησιμοποιούμε προηγμένο machine learning και περιπλεγμένα νευρωνικά δίκτυα για να βελτιώσουμε τη διαχείριση διαφόρων διαδικασιών» λέει ο CIO Steve Phillpott. “Χρησιμοποιούμε συγχρόνως τους ίδιους αλγόριθμούς για να αρχίσουμε την ταυτοποίηση και βελτιστοποίηση των δοκιμαστικών διαδικασιών, γεγονός που μπορεί να βοηθήσει στην εξοικονόμηση εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων.»

Με ένα παγκόσμιο ανθρώπινο δυναμικό 68.000 ατόμων ή Western Digital έχει φτιάξει μια πλατφόρμα big data και analytics η οποία υποστηρίζει μια ποικιλία από εργασίες, αρχιτεκτονικές και τεχνολογίες για την δημιουργία προστιθέμενης αξίας σε επιχειρήσεις όλου του φάσματος ικανοτήτων. Καθώς οι αναλυτές βασικού επιπέδου μπορούν να αξιοποιήσουν την πλατφόρμα για την οπτικοποίηση δεδομένων στο Tableau ή για την πραγματοποίηση ad-hoc queries στο RStudio, συγχρόνως οι data scientists μπορούν να χρησιμοποιήσουν πιο εξελιγμένες τεχνικές για την επίβλεψη και βελτιστοποίηση κατασκευαστικών και λειτουργικών δυνατοτήτων.

Καθώς η Western Digital εξερευνά ολοένα και περισσότερα use cases που βασίζονται στην χρήση προηγμένου AI εντός του 2019, η ευελιξία της πλατφόρμας της εξασφαλίζει πως ο οργανισμός θα συνεχίσει να παράγει αξία καθώς οι δυνατότητες ανάλυσης συνεχώς ωριμάζουν.

    3. H Τράπεζα της Αμερικής και το Harvard

H Τράπεζα της Αμερικής και το Harvard συνεργάζονται για την ανάπτυξη υπεύθυνου AI. Καθώς οι επιχειρήσεις βρίσκονται σε έναν αγώνα για την ανάπτυξη ολοένα και πιο ισχυρών AI συστημάτων, υπάρχει μια αυξανόμενη αναγνώριση των ευθυνών που φέρουν οι επιχειρήσεις στον περιορισμό των ανεπιθύμητων συνεπειών. Ο πρωτοπόρος του internet Vint Cerf και ο πρώην CIO της FCC David Bray έχουν επισημάνει πως οι μηχανικοί συχνά δεν μπορούν να φανταστούν πλήρως τις επιπτώσεις της τεχνολογίας που αναπτύσσουν. Αυτός είναι ο λόγος που η Cathy Bessant, Chief Operations and Technology Officer της BoA (Bank of America) συνεργάζεται με το Harvard Kennedy School για την δημιουργία του Συμβουλίου Υπεύθυνης Χρήσης του AI.

Ενώ η πιο ορατή εφαρμογή του AI στη BoA είναι η Erica, η virtual banking assistant της, η Τράπεζα της Αμερικής δεν παύει να εξερευνεί όλο και περισσότερο τους τρόπους με τους οποίους το AI μπορεί να εφαρμοστεί στον εντοπισμό απάτης και στην αποφυγή του ξεπλύματος χρήματος. Ως υπερασπιστής της «υπεύθυνης χρήσης αυτοματοποιημένης νοημοσύνης» η C. Bessant αναγνωρίζει πως η τράπεζα πρέπει να διατηρεί την διαφάνεια της στα μοντέλα λήψης αποφάσεων και να διασφαλίζει πως τα αποτελέσματα είναι αμερόληπτα. Επιπλέον, καθώς οι υπάλληλοι αρχίζουν να αναρωτιούνται πως το AI μπορεί να επηρεάσει τις δουλειές τους, η C. Bessant αναλογίζεται προνοητικά τους τρόπους διαχείρισης των μεταμορφώσεων και μετεξελίξεων που θα υποστούν οι θέσεις εργασίας στην εποχή του AI. Για να εξερευνήσει αυτά τα κρίσιμα θέματα, το Συμβούλιο Υπεύθυνης Χρήσης του AI θα φέρει σε επαφή τις κυβερνήσεις, τις επιχειρήσεις, την ακαδημία, την κοινωνία των πολιτών, συμπεριλαμβανομένης και της Bessant, για να αναλογιστούν τις επερχόμενες νομικές, ηθικές και πολιτικές επιπτώσεις του AI.

    4. 7-Eleven

Τα 7-Eleven έχουν υπάρξει ο ορισμός της άνεσης για μια γενιά, αλλά σήμερα, τα πιο άνετα καταστήματα είναι αυτά που βρίσκονται στις τσέπες των καταναλωτών. Σήμερα, αξιοποιούν τα chatbots και τις φωνητικές εντολές για να καινοτομήσουν στο user experience. Σε μια συνέντευξη του 2018 ο CIO/CDO Gurmeet Singh επισήμανε πως οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούν νέες τεχνολογίες για να μειώσουν τα σημεία τριβής που βιώνουν οι καταναλωτές και για να βελτιώσουν την συνολική εμπειρία του πελάτη.

Τα 7-Eleven μελετάνε την τεχνολογία εντός δύο γενικότερων κατηγοριών: τις εδραιωμένες τεχνολογίες που είναι έτοιμες να κλιμακωθούν, και τις ανερχόμενες τεχνολογίες. Για τις ανερχόμενες τεχνολογίες η επιχείρηση έχει υιοθετήσει την προσέγγιση του «fast follower», την οποία ο G. Singh περιγράφει ως «παρακολουθήστε από κοντά και πειραματιστείτε ενεργά.» Συγχρόνως με την λειτουργία πολλών παγκοσμίων εργαστηρίων R&D, ο G. Singh έχει αναθέσει στον CTO της επιχείρησης τη δοκιμή νέων τεχνολογιών. Ήδη το 7-Eleven έχει αναπτύξει ένα Facebook Messenger chatbot που επιτρέπει στους χρήστες να εγγραφούν στο loyalty program, να βρουν την τοποθεσία ενός μαγαζιού, να ενημερωθούν σχετικά με τις νέες εκπτωτικές προσφορές, και άλλα. Το bot, το οποίο έχει αναπτυχθεί μέσω συνεργασίας με την τεχνική εταιρία Conversable, είναι μέρος της στρατηγικής του G. Singh για τον επαναπροσδιορισμό του customer experience μέσω της τεχνολογίας.

Το 2019 ο τεχνολογικός οργανισμός του 7-Eleven θα αξιοποιήσει τις AI βιβλιοθήκες ανοιχτού κώδικα όπως το TensorFlow για να ανακαλύψει πως το AI μπορεί να βελτιστοποιήσει back-office διαδικασίες όπως η προώθηση των προϊόντων και άλλες λειτουργίες. Επίσης στοχεύουν στην εφαρμογή φωνητικών λειτουργιών με σκοπό τον επαναπροσδιορισμό του customer experience.

    5. O εκπαιδευτικός οργανισμός Pearson

Παρά τα 174 χρόνια ζωής του, το Pearson έχει τοποθετήσει το AI στην καρδιά των νέων καινοτόμων προϊόντων του. Ο Albert Hitchcock είναι ο CIO που μετατράπηκε σε COO και CTO του 174ων ετών εκπαιδευτικού οργανισμού Pearson, όπου επιβλέπει όχι μόνο το IT και τον ψηφιακό μετασχηματισμό, αλλά επίσης το product development, τις δημόσιες συμβάσεις, την εφοδιαστική αλυσίδα, την εξυπηρέτηση πελατών και πολλά άλλα. Λόγω του εύρους αρμοδιοτήτων του ο Hitchcock βρίσκεται στην κατάλληλη θέση για μια ολοκληρωμένη εφαρμογή του AI στην επιχείρηση. «Το AI δεν είναι κάτι που θα γίνει σε βάθος 5 χρόνων. Είναι πραγματικότητα και συμβαίνει σήμερα.» είπε σε μια συνέντευξη του το 2018, «βλέπουμε πως μεταμορφώνονται όλες οι πτυχές της επιχείρησης μας με τη χρήση του AI, από τη μετατροπή των τηλεφωνικών κέντρων με τη χρήση των chatbots, στην είσοδο του AI στον εκπαιδευτικό σχεδιασμό, στην ίδια την παιδαγωγική διαδικασία ακόμα και στην μελέτη των λειτουργιών του εγκεφάλου για την δημιουργία μιας εξατομικευμένης εκπαιδευτικής εμπειρίας.» Το Machine learning βρίσκεται στον πυρήνα πολλών πρόσφατων καινοτομιών στα προϊόντα του Pearson. Από τα authentic assessments και την αυτοματοποιημένη βαθμολόγηση των essays μέχρι το adaptive learning και το intelligent tutoring. Για να επιταχυνθεί η ενσωμάτωση του AI εντός των σημερινών και των μελλοντικών προϊόντων και υπηρεσιών, η επιχείρηση έχει προσλάβει την βετεράνο της Intel Milena Marinova ως την πρώτη της SVP, AI Products and Solutions. Ενώ ο αρχικός στόχος της Marinova ήταν να αναβαθμίσει τα εργαλεία του Pearson για τις ασκήσεις των μαθηματικών ώστε να περιλαμβάνουν μια πιο αναλυτική αξιολόγηση, το όραμα της ήταν η δημιουργία εξατομικευμένων ψηφιακών δασκάλων για κάθε μαθητή. «Η εκπαιδευτική διαδικασία είναι διαφορετική για κάθε άνθρωπο και έτσι μπορεί δυνητικά να επιταχυνθεί η εκμάθηση και η παράδοση της, να αυξηθούν τα αποτελέσματα, και να υποβοηθηθεί η συνολική πρόοδος όλων των συμμετεχόντων τόσο στην εκπαίδευση τους όσο και ευρύτερα στη ζωή τους» επισημαίνει ο Hitchcock. «Το AI βρίσκεται στο επίκεντρο αυτού του σκεπτικού».


Νευροψυχολογία και Data Science
Ο Dr. Jonathan T. Mall, είναι ένας από τους πλέον χαρισματικούς επιχειρηματίες της Ευρώπης έχοντας συνδυάσει την νευροψυχολογία με το Data Science για την δημιουργία του NeuroFlash.

«Πως μπορεί να μας βοηθήσει το AI να κατανοήσουμε καλύτερα τους ανθρώπους; Ως νευροψυχολόγος και marketeer γοητεύομαι από την επιρροή που έχουν οι πληροφορίες στην αντίληψη μας για τον κόσμο. Ήδη με τη χρήση του AI μπορούμε να προβλέψουμε καλύτερα τι σκέφτονται οι άνθρωποι για συγκεκριμένες μάρκες ή για κάποια εργαλεία του marketing, απότι αν χρησιμοποιούσαμε focus groups και online έρευνες. Πιστεύω πως αυτή η τάση θα συνεχιστεί. Οι μηχανές θα είναι πιο ικανές να «γνωρίζουν» τι σκεφτόμαστε, τι νιώθουμε και τι πρόκειται να κάνουμε. Αυτό είναι σπουδαίο για τους marketeers που θέλουν να εδραιώσουν νέες μάρκες ή να επικοινωνούν πιο αποτελεσματικά. Όσο βέβαια διασφαλίζεται πως οι στόχοι της επικοινωνίας συνάδουν με τις ανθρώπινες ανάγκες.»

Τεχνητή νοημοσύνη και ελληνικές εφαρμογές
Ο Ιωάννης Κόντος, Oμότιμος καθηγητής Τεχνητής Νοημοσύνης του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώτος πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Τεχνητής Νοημοσύνης είναι ένας από τους πρωτεργάτες της τεχνητής νοημοσύνης στην Ελλάδα με περισσότερες από 100 πρωτότυπες επιστημονικές εργασίες, οι περισσότερες σχετικές με την τεχνητή νοημοσύνη.

Θέλοντας να παρουσιάσει τα υπο-πεδία της ΤΝ που θα ήταν σκόπιμο να αναπτύξουμε στην Ελλάδα μας παρέπεμψε σε ένα απόσπασμα από τον πρόλογο του βιβλίου του «ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ» Νότιος Άνεμος, Αθήνα 2017

«…νέες τεχνολογίες Τεχνητής Νοημοσύνης για τις οποίες Έλληνες του εσωτερικού και του εξωτερικού διαθέτουν τεχνογνωσία στην οποία μπορεί να στηριχθεί μια νέα αναπτυξιακή πολιτική σε τομείς εφαρμογών όπως: Συστήματα Εξαγωγής Πληροφορίας, Συστήματα Ιατρικών Εφαρμογών, Ευφυή Συστήματα Γεωργίας Ακριβείας, Συστήματα Αυτοματισμού Πλοίων, Λογισμικό Κινητής Τηλεφωνίας, Λογισμικό Αμυντικών Εφαρμογών και Κυβερνοασφάλειας, Βιομηχανική Ρομποτική, Αυτόνομα Πλωτά Σκάφη, Υποβρύχια Σκάφη και Αεροσκάφη, Αυτόματοι Ξεναγοί Μουσείων και άλλα ευφυή συστήματα Τουρισμού.»

Μια, πιθανά, πολιτικά ανέφικτη τεχνό-ουτοπία
Ο Νικόλαος Μαυρίδης, διδάκτορας του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ), και δημιουργός του εργαστηρίου Διαδραστικών Ρομπότ και Πολυμέσων (IRML), ξεκίνησε την ακαδημαϊκή του καριέρα στο ΑΠΘ, όπου πήρε το πτυχίο Ηλεκτρολόγου Μηχανικού και Μηχανικού Υπολογιστών. Συνέχισε με μεταπτυχιακό δίπλωμα στο UCLA και τελικά ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στο ΜΙΤ. Παρακάτω, γράφει για την AI και τον άνθρωπο.

Η «Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση» θα μπορούσε να μας φέρει πιο κοντά σε μια τεχνό-ουτοπία που σε λίγα χρόνια ίσως και να είναι τεχνικά εφικτή, δεν ξέρω όμως αν θα γίνει και πολιτικά εφικτή. Τα επίπεδα της γνώσης, της άμεσης διασύνδεσης με τους κατάλληλους συνανθρώπους μας, των δυνατοτήτων μας για αυτογνωσία και αυτοβελτίωση, για ετερογνωσία και ενσυναίσθηση, για κατανόηση και πρόβλεψη, για βελτιστοποίηση και στοχευμένες επεμβάσεις, θα φτάσουν σε πρωτόγνωρα επίπεδα. Και όλα αυτά με αντικείμενο τον ψυχολογικό, βιολογικό και κοινωνικό μας εαυτό, σε επίπεδο ατομικό, ομαδικό, αλλά και συλλογικό, και επίσης με αντικείμενο συστήματα, τα σπίτια μας, τις επιχειρήσεις μας, τις πόλεις μας, τις χώρες μας, και τον πλανήτη μας. Τα όρια του φυσικού, του ψηφιακού, και του βιολογικού, θα γίνονται όλο και πιο δυσδιάκριτα. Μαζί με αυτές τις αλλαγές έρχονται βέβαια και σημαντικά ανοιχτά ερωτήματα: ηθικά, νομικά, κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά. Αλλά και μια μεγάλη υπόσχεση: τη μεταφορά μεγάλου μέρους των ανεπιθύμητων εργασιών σε μηχανές, και την δημιουργία ενός κόσμου όπου ένα ολοένα και μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας θα ζει ζωές γεμάτες δημιουργικότητα, ευτυχία, ενδιαφέρον, και προσφορά προς τον συνάνθρωπο.