Ίσως να μην το αντιληφθήκατε, αλλά τις τελευταίες ημέρες πραγματοποιείται στην Αθήνα ένα πολύ μεγάλο συνέδριο με παγκόσμιο αντίκτυπο, η ετήσια συγκέντρωση των απανταχού της Γης βιβλιοθηκονόμων -IFLA General Conference & Assembly, ο επίσημος τίτλος του- για 85η χρονιά και, προφανώς, για πρώτη φορά στη χώρα μας.

Κι όταν λέμε μεγάλο, το εννοούμε: στους 3.650 φθάνουν οι συμμετέχοντες σύνεδροι, από 140 χώρες, κι ανάμεσά τους περίπου 250 Έλληνες. Το συνέδριο, που έχει ως γενικό τίτλο «Βιβλιοθήκες – διάλογος για αλλαγή» και λόγω μεγέθους «έκλεισε» για την περίοδο 24-30 Αυγούστου το σύνολο των αιθουσών του Μεγάρου Μουσικής και του εν αυτώ Συνεδριακού Κέντρου, περιλάμβανε εκατοντάδες ενότητες (ως το 278 έφτασε το «κοντέρ», στο πολυσέλιδο πρόγραμμά του) επί παντός του επιστητού, αρκεί να ενδιαφέρει και να επηρεάζει με κάποιο τρόπο το παρόν και το μέλλον των κάθε λογής βιβλιοθηκών, ανεξαρτήτως περιεχομένου, ρόλου, έδρας, αλλά και του σχετικού οικοσυστήματος.

Όσο για την επιτυχία του, αρκεί μόνο να πούμε πως μέσα στα λίγα λεπτά που το NetFAX συνάντησε και μίλησε με τον (περιζήτητο…) διευθυντή της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, Φίλιππο Τσιμπόγλου, τρεις άγνωστες σύνεδροι από ξένες χώρες μας διέκοψαν ισάριθμες φορές για να τον συγχαρούν θερμά (ως συνδιοργανωτή) τόσο για την επιτυχία του συνεδρίου της Αθήνας, όσο και για την ποιότητα, από πλευράς αισθητικής και περιεχομένου, της ΕΒΕ. Κι εμάς, ως τεχνολόγους, τι μας ενδιαφέρουν όλα αυτά, ίσως αναρωτηθείτε;

Η καλύτερη απάντηση βρίσκεται σε μια ρήση, από διαφάνεια χθεσινής παρουσίασης: The evolution of information sharing is strongly driven by technology – perhaps it is time for a new strategy (H εξέλιξη του διαμοιρασμού της πληροφορίας έχει ως ισχυρή κινητήρια δύναμη την τεχνολογία – ίσως έφτασε η ώρα να διαμορφώσουμε μια νέα στρατηγική, σε ελεύθερη απόδοση).

Τεχνολογία παντού
Η ψηφιακή τεχνολογία, που επιδρά οριζόντια σε κάθε τομέα, δεν θα μπορούσε να αφήσει εκτός τις βιβλιοθήκες, πολύ περισσότερο που οι ίδιοι οι βιβλιοθηκονόμοι (όπως ακούστηκε στο συνέδριο) τις θεωρούν ως «ενδιάμεσους στη διακίνηση των δεδομένων». Άλλωστε, η ανάγκη για ψηφιοποίηση των πάντων ήταν φανερή και στο εκθεσιακό σκέλος του συνεδρίου, όπως απέδειξε η έντονη παρουσία εταιριών με μικρές και μεγαλύτερες ρομποτικές διατάξεις για την αυτόματη ψηφιοποίηση κάθε λογής εντύπων, αλλά και τη διαχείριση των (πολλών) δεδομένων που προκύπτουν κατά τη μετάβαση από το αναλογικό στο ψηφιακό μέσο.

Το NetFAX παρακολούθησε τρεις ενότητες αφιερωμένες στην αξιοποίηση καινοτόμων λύσεων και εφαρμογών -δυο τη Δευτέρα και μια την Τετάρτη- χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν υπήρχαν κι άλλες, με «άρωμα» τεχνολογίας – απλώς οι τρεις επιλέχθηκαν ως σημαντικότερες. Στην πρώτη, με τίτλο Emerging Technologies for Libraries – Smart cities and blockchain, μια βιβλιοθηκονόμος από την Άκκρα (Γκάνα) κι άλλη μια από τη Βαρκελώνη υπογράμμισαν ότι οι βιβλιοθήκες πρέπει να είναι μέρος των «έξυπνων» πόλεων, αφενός γιατί μπορούν να συμβάλουν στην απόκτηση των νέων δεξιοτήτων που απαιτεί η εποχή, αφετέρου γιατί αποτελεί μοναδική ευκαιρία γι’ αυτές, η συμμετοχή τους στη διαμόρφωση του μέλλοντος της αστικής διαχείρισης.

Σ’ ό,τι αφορά στο blockchain, αφού εξηγήθηκαν οι βασικές αρχές και η χρήση των διάφορων κρυπτονομισμάτων, έγινε εκτενέστερη αναφορά στην αξιοποίησή τους σε συναλλαγές μεταξύ βιβλιοθηκών, πληρωμή online μαθημάτων και δημιουργία ασφαλούς αποθετηρίου εργασιών και πτυχίων. Η δεύτερη ενότητα είχε πιο «προχωρημένο» περιεχόμενο, καθώς αντικείμενό της ήταν οι διάφορες εφαρμογές Data Mining και Τεχνητής Νοημοσύνης, που (όπως υπογράμμισαν οι ομιλητές), «μπορούν να μεταμορφώσουν τη διαχείριση της γνώσης και των υπηρεσιών πληροφόρησης σε βιβλιοθήκες και ανάλογους οργανισμούς».

Κι όχι μόνο μπορούν, αλλά ήδη το κάνουν: στα παραδείγματα που παρουσιάστηκαν ακούσαμε για εργαλεία ανάλυσης (Yewno, πανεπιστήμιο του Στάνφορντ), δημιουργία χαρακτήρων σε ρόλο ψηφιακών βοηθών / ξεναγών (Βιβλιοθήκη του Ελσίνκι), επεξεργασία εγγράφων με ΑΙ για εξαγωγή συμπερασμάτων (Εθνική Βιβλιοθήκη της Σιγκαπούρης) και βελτίωση των δυνατοτήτων έρευνας σε μεγάλους όγκους εγγράφων, πάλι με ΑΙ (Βιβλιοθήκη της ιαπωνικής Βουλής).

Η τρίτη ενότητα, τέλος, ασχολήθηκε με εφαρμογές επαυξημένης και εικονικής πραγματικότητας (AR / VR) και τον αντίκτυπό τους στις βιβλιοθήκες. Δόθηκαν εντυπωσιακά παραδείγματα σχετικά με εικονικό τραπέζι εργασίας με χρήση τεχνολογίας RFID (Stiftung Sitterwerk, Ελβετία), εμπειρίες STEM σε βιβλιοθήκη με χρήση VR (Ινστιτούτο Goethe Μαδρίτης), αξιοποίηση VR στον σχεδιασμό νέας βιβλιοθήκης (πανεπιστήμιο Paris- Saclay), δημιουργία εργαστηρίου παραδοσιακής τυπογραφίας με χρήση AR/VR (βιβλιοθήκη πανεπιστημίου Carleton, Καναδά), αξιοποίηση AR για πλοήγηση και μεταδεδομένα σε παιδική βιβλιοθήκη (Ταϊβάν) και δημιουργία προηγμένου Makers Space – Innovation Center (πανεπιστήμιο Athens, Ohio – ναι, υπάρχει κι εκεί Αθήνα).